Tên miền là gì?
Có lẽ nhiều bạn hiểu địa chỉ truy cập một trang web, hay cách truy cập một website là gì, nhưng chưa hiểu tên miền là gì? Trong bài viết hôm nay, Jonathan Hoàng xin được đề cập một cách đầy đủ nhất về tên miền.
Nội dung bài viết [Hiển thị]
Tên miền là gì?
Theo định nghĩa , tên miền được tạo thành từ các nhãn không rỗng phân cách nhau bằng dấu chấm (.); những nhãn này giới hạn ở các chữ cái ASCII từ a đến z (không phân biệt hoa thường), chữ số từ 0 đến 9, và dấu gạch ngang (-), kèm theo những giới hạn về chiều dài tên và vị trí dấu gạch ngang. Đó là dấu gạch ngang không được xuất hiện ở đầu hoặc cuối của nhãn, và chiều dài của nhãn nên trong khoảng từ 1 đến 63 và tổng chiều dài của một tên miền không được vượt quá 255 . Vì định nghĩa này không cho phép sử dụng nhiều ký tự thường thấy trong các ngôn ngữ không phải tiếng Anh, và không có các ký tự nhiều byte trong đa số ngôn ngữ châu Á, hệ thống Tên miền quốc tế hóa (IDN) đã được phát triển và hiện đang ở giai đoạn thử nghiệm với một tập tên miền cấp cao nhất được tạo ra vì mục đích này.
Ký tự gạch dưới thường được sử dụng để đảm bảo bằng một tên miền không bị nhận lầm là một hostname, ví dụ như trong cách dùng bản ghi SRV, mặc dù một số hệ thống cũ hơn như NetBIOS cho phép điều này. Để tránh nhầm lẫn và vì các lý do khác, tên miền có ký tự gạch dưới đôi khi được dùng vào những khi bắt buộc phải có hostname.
Người đăng ký tên miền thường được gọi là chủ tên miền, mặc dù việc một người đăng ký một tên miền không phải là người sở hữu hợp pháp cái tên đó, mà chỉ là độc quyền sử dụng nó mà thôi.
Ví dụ:
Ví dụ nhau minh họa cho sư khác nhau giữa một địa chỉ URL (Uniform Resource Locator) và một tên miền:
URL: http://www.toithichkiemtien.com/index.htmlTên miền: www.toithichkiemtien.comTên miền đã đăng ký: toithichkiemtien.comTheo quy tắc chung, địa chỉ IP và tên máy chủ có thể dùng thay thế cho nhau. Đối với đa số dịch vụ Internet, máy chủ không có cách nào để biết dịch vụ này được dùng. Tuy nhiên, sự bùng nổ sử dụng Web dẫn đến có nhiều Web site hơn rất nhiều so với số lượng máy chủ. Để giải quyết việc này, giao thức truyền tải siêu văn bản (HTTP) xác định rằng máy khách sẽ báo với máy chủ tên nào đang được dùng. Theo cách này, một máy chủ với một địa chỉ IP có thể cung cấp nhiều site khác nhau cho nhiều tên miền khác nhau. Tính năng này có tên hosting ảo và thường được các web host sử dụng.
Ví dụ, như trong RFC 2606 (Tên DNS cấp cao nhất đảo ngược) đã ghi, máy chủ tại địa chỉ IP 208.77.188.166 xử lý tất cả các site sau:
example.comwww.example.comexample.netwww.example.netexample.orgwww.example.orgKhi có một yêu cầu được gửi tới, dữ liệu tương ứng với hostname sẽ được cung cấp cho người dùng.
Như vậy, nói nôm na Tên miền là tên của một website hoạt động trên internet, đóng vai trò là một địa chỉ tĩnh, cố định. Nó giống như là địa chỉ nhà hay mã zip code để giúp các thiết bị định tuyến vệ tinh dẫn đường cho hàng hóa lưu thông, một trình duyện cũng cần một tên miền để dẫn đường tới nơi chứa website của chủ sở hữu (web server).
Hoạt động đăng ký tên miền này được giám sát bởi tổ chức gọi là ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers). ICANN quản lý việc tên miền nào có thể đăng ký và là trung tâm cơ sở dữ liệu lưu thông tin tên miền. Khi một công ty (hoặc một người) mua tên miền, họ có thể chỉ định hay kết nối tới web server mong muốn. Một website trên internet cần ít nhất 2 thành phần là web server và tên miền để hoạt động bình thường.
- Web server là một máy tính chứa file và database tạo nên website của bạn. Rồi gửi nó đi ra internet mỗi khi có người truy cập vào site của bạn từ máy chủ họ.
- Tên miền là tên mọi người gõ lên trình duyệt, sau đó vì tên miền đã trỏ về địa chỉ web server, nên trình duyệt có thể gửi yêu cầu truy cập web server đó. Nếu không có tên miền, muốn truy cập website người ta phải gõ một dãy số IP khó nhớ – không ai muốn làm chuyện này cả.
Nếu bạn cần hiểu rõ hơn tên miền là gì và cách thức nó hoạt động như thế nào? Hãy xem qua giải thích chi tiết về tên miền ngay bên dưới thôi nào!
Tên miền hoạt động như thế nào?
Tên miền là đường tắt đi đến server host website của bạn. Một tên miền (domain name) giống như một địa chỉ nhà vì đó là cách mọi người tìm thấy bạn trên World Wide Web.
Đó là lý do tại sao chúng tôi gọi thanh trên đầu trình duyệt web là thanh địa chỉ – đó là nơi bạn nhập tên miền để tìm một trang web. Nếu một tên miền giống như địa chỉ thì máy chủ (hosting) chứa website của bạn giống như một tòa nhà. Khi bạn tạo một trang web, bạn đặt tên miền để trỏ đến máy chủ để khi mọi người muốn tìm trang web của bạn thì họ có thể nhập tên miền và nó sẽ đưa họ đến đó. Nếu không có tên miền, khách truy cập sẽ phải nhập địa chỉ IP (ví dụ 100.90.80.70) của máy chủ. Hầu hết các trang web bạn truy cập đều sử dụng tên miền.
Ví dụ: Google.com, Facebook.com là tên miền của các công ty Internet. Tên miền – domain name cũng có thể khả năng chuyển hướng, tức là khi người khác truy cập vào một tên miền, họ sẽ được đưa tới tên khác. Hữu dụng trong trường hợp tạo chiến dịch marketing, microsites, hay chuyển người truy cập tới trang nhất định trên website chính. Đặc biệt nó cũng hỗ trợ nhiều cho việc người dùng gõ sai lỗi chính tả, hay gõ tắt. Ví dụ nếu truy cập www.fb.com, bạn sẽ được đưa đến www.facebook.com.
Các loại tên miền khác nhau
Khi chọn mua tên miền, bạn không phải nhất thiết tuân theo tiêu chuẩn nào, mặc dù .com chiếm hơn 46.5% thị trường website toàn cầu. Vẫn còn đó nhiều tên miền khác có thể chọn thay thế như .org và .net.
TLD – Top level domain là gì?
TLD là viết tắt của ‘top-level domain’ – tên miền cấp cao nhất – là phần mở rộng sau dấu chấm cuối cùng của một tên miền. Hoặc có thể hiểu nó là phần đầu tiên từ phải sang trái của một tên miền. Như cái tên đã cho thấy, TLD định vị nó ở vị trí cao nhất trên hệ thống phân cấp DNS (hệ thống tên miền) của internet.
Có hàng trăm TLD có sẵn trên web, được duy trì và cập nhật thường xuyên bởi IANA (Cơ Quan Quản Lý Số Được Ấn Định Trên Internet). Danh sách domain của TLDs được quản lý bởi một tổ chức gọi là Internet Assigned Numbers Authority (IANA) và bạn có thể xem toàn bộ danh sách đó tại đây.
IANA có danh sách TLDs bao gồm cả ccTLDs và gTLDs, mà chúng tôi sẽ nói ngay sau đây. TLDs có thể được chia thành hai loại khác: các tên miền cấp cao nhất của quốc gia (ccTLDs) và các tên miền cấp cao chung (gTLDs) như ta thường thấy. Nếu bạn có ý định kinh doanh chuyên nghiệp và sử dụng website lâu dài. Hãy luôn chọn gTLD hoặc ccTLD. IANA phân loại TLD thành bốn loại chính dựa trên mục đích và vị trí của chúng, bao gồm:
gTLDs – Generic top-level domain
Tên miền cấp cao chung (gTLDs – generic top-level domains) là một top-level domain quan trọng nhất mà không phụ thuộc vào mã quốc gia.
Nó bao gồm các miền nổi tiếng như .com, .org và .net. cũng như những cái tên mới nổi khác như .xyz, .biz, .tech, .club, .online, .shop, và tên miền.store.
.net, ban đầu định dành cho nhà cung cấp internet (ISPs) nhưng sau này được mọi người dùng cho mọi mục đích. Còn .org thì được dùng cho các tổ chức phi chính phủ nhưng trên thực tế cũng không có ràng buộc.
Tức là, do đặc thù của internet, web của bạn không cần phải thỏa tiêu chí nào để đăng ký một tên miền gTLD. Đây cũng là lý vì sao tên miền .com không hẳn dành cho mục đích thương mại (commercial).
ccTLD – Country-code top-level domain
Tên miền cấp cao nhất của quốc gia (ccTLDs – country-code top-level domain) là một loại TLDs được sử dụng để xác định một quốc gia cụ thể theo mã ISO. Ví dụ .vn cho Việt Nam, .us cho United States (Mỹ), .in cho Ấn Độ, .es cho Tây Ban Nha.
Chúng thường được dùng bởi các công ty có site riêng cho thị trường nhất định và là dấu hiệu cho thấy người dùng đã truy cập đúng địa chỉ quốc gia (có ngôn ngữ địa phương) của một công ty.
sTLDs – Tên Miền Cấp Cao Nhất Được Tài Trợ
Các tên miền này khá hạn chế đối với một số tổ chức và nhóm nhất định. Các ví dụ phổ biến bao gồm .gov cho các trang web của chính phủ, .edu cho các tổ chức giáo dục và .post cho các dịch vụ bưu chính, .mil (quân đội), .asia được tài trợ bở DotAsia dùng cho các công ty thị trường hướng đến châu Á.
Infrastructure Top-Level Domain – Tên miền hạ tầng
Nó chỉ bao gồm một tên miền, là .arpa, đại diện cho ARPA (Vùng Tham Số Địa Chỉ và Định Tuyến). Tên miền này chủ yếu được dành riêng cho ICANN để giải quyết các vấn đề về cơ sở hạ tầng internet.
Các loại domain name khác
Mặc dù các tên miền trên được dùng nhiều nhất, tên miền còn có nhiều biến thể khác mà có thể bạn cần sử dụng.
Subdomain – tên miền thứ cấp
Có thể bạn đã thấy tên miền này từ trước rồi. Chúng tôi đang nói đến những tên miền cấp hai, có hai phần thay vì chỉ 1 phần mở rộng như top-level domain name.
Để dễ hiểu thì chúng tôi sẽ đưa ra ví dụ: Các công ty ở Anh thường dùng tên miền thứ cấp là .co.uk thay vì .uk, và nó là ví dụ điển hình của tên miền thứ cấp (tên miền cấp 2). Một loại tên miền cấp hai khác là .gov.uk, thường được dùng bởi các tổ chức chính phủ, và .ac.uk, thường được dùng bởi các trường đại học và học viện.
Loại tên miền subdomain này được webmaster dùng để tạo ra nhiều website chạy dịch vụ phụ để tách biệt các dịch vụ của website ra. Webmaster có thể trỏ subdomain về một server khác và nó sẽ hoạt động bình thường như một website độc lập.
Việc này hữu dụng khi bạn cần làm một chiến dịch quảng cáo, hoặc các nội dung khác biệt hoàn toàn so với web chính, hoặc một trang landing page mà không muốn traffic được tính cho tên miền chính. Ví dụ Facebook dùng developers.facebook.com để cung cấp thông tin cụ thể cho web app developer muốn sử dụng Facebook API. Ví dụ khác là support.google.com
Làm thế nào để đăng ký một tên miền?
Nhà cung cấp khác nhau sẽ có hệ thống khác nhau để trả lời cho câu hỏi quy trình đăng ký tên miền. Để biết rõ hơn toàn bộ quá trình này, bạn có thể tham khảo bài hướng dẫn cách mua tên miền. Thường bắt đầu bằng việc kiểm tra tên miền trước.
Hầu hết các nhà đăng ký đều cho phép bạn gõ tên miền mong muốn để kiểm tra tính khả dụng của tên miền. Điều này đặc biệt hữu dụng khi domain bạn muốn mua đã bị mua trước đi mất.
Làm thế nào để transfer domain (chuyển tên miền)
Transfer Domain là thuật ngữ chỉ việc chuyển đổi nhà cung cấp tên miền (nhà đăng ký). Domain name có thể được chuyển giữa các nhà đăng ký lẫn nhau. Điều kiện để chuyển tên miền thành công là:
- Tên miền đã được đăng ký, cập nhật WHOIS hoặc lần chuyển đổi cuối cùng là ít nhất 60 ngày
- Tên miền không ở trong tình trang Redemption hoặc Pending Delete.
- Bạn có mã chuyển tên miền – domain authorization code (EPP code).
- Thông tin chủ sở hữu phải đúng và dịch vụ bảo vệ thông tin tên miền phải được tắt.
Mặc dù transfer domain không phải là điều bắt buộc, nhưng tiện lợi hơn và dễ dàng để quản lý hơn nếu hosting và domain ở cùng một nơi.
Tùy theo nhà đăng ký tên miền, mà quá trình này sẽ mất 4-7 ngày để hoàn tất.
Sự khác biệt giữa chuyển tên miền và trỏ tên miền là gì?
- Chuyển tên miền – transfer domain – là thao tác chuyển tên miền mua từ nhà cung cấp này sang nhà cung cấp khác. Khi chuyển tên miền đôi khi bạn cần thanh toán phí chuyển tên miền tại nhà đăng ký mới, tên miền sau khi chuyển thường sẽ tự được gia hạn thêm một năm.
- Trỏ tên miền (đến hosting) – point domain (to a host), là thao tác kết nối tên miền tới hosting. Trỏ tên miền sẽ không mất phí và bạn có thể đọc toàn bộ hướng dẫn về trỏ tên miền bạn có thể tham khảo tại đây
Tóm lại, thông thường khi bạn đã có tên miền sẵn rồi và mới mua hosting ở một nhà cung cấp khác, bạn sẽ được yêu cầu trỏ tên miền đến hosting đó. Chỉ khi nào bạn cần quản lý hosting và và quản lý tên miền ở cùng một nơi thì mới cần chuyển tên miền.